Vanaf 1 januari 2024 is de Omgevingswet (Ow) in werking getreden. Hierin is een algemene zorgplicht opgenomen, maar ook een specifieke zorgplicht.
Specifieke zorgplicht
De algemene zorgplicht, die gold onder de Wet natuurbescherming, is in de nieuwe Omgevingswet verder uitgediept. Bij het uitvoeren van flora- en fauna-activiteiten dient de uitvoerder van de activiteit te kunnen aantonen hoe tegemoetgekomen wordt aan de specifieke zorgplicht (art. 11.27, Bal).
De specifieke zorgplicht schrijft voor dat bij flora- en fauna-activiteiten extra maatregelen dienen te worden genomen indien er aanwijzingen zijn voor het voorkomen van bepaalde plant- en diersoorten. Dit geldt voor zowel beschermde soorten (vogelrichtlijnsoorten, habitatrichtlijnsoorten, nationaal beschermde soorten), maar ook voor trekvogelsoorten (art. 4.2 van de vogelrichtlijn) en Rode Lijst-soorten, ongeacht vrijstellingen, gedragscode of ontheffing/vergunning. De specifieke zorgplicht is ook van kracht voor de leefgebieden of natuurlijke habitats van bovengenoemde soorten. Iedereen die een flora- en fauna-activiteit uitvoert, moet nadelige gevolgen zoveel mogelijk voorkomen, beperken of ongedaan maken (in deze volgorde).
Als er door de flora- en fauna-activiteit nadelige gevolgen optreden voor deze soorten, dienen preventief passende maatregelen te worden getroffen. Als de activiteit al is aangevangen en er blijken onvoorziene nadelige gevolgen voor één of meerdere soorten, moet de activiteit gestaakt worden. Als stoppen niet mogelijk is, dienen herstelmaatregelen getroffen te worden. Of de getroffen maatregelen ook het beoogde effect hebben, dient tijdens en na uitvoer van de activiteit te worden nagegaan.
Wat zijn nadelige gevolgen?
Een nadelig gevolg op een soort bestaat als de activiteit een nadelige invloed heeft op de staat van instandhouding van de betreffende soort. Een handeling met gevolgen op een individueel dier of individuele plant wordt dus bekeken en gewogen in het licht van de staat van instandhouding van de soort.
Zie ook het informatiepunt leefomgeving voor meer informatie over de zorgplicht in de Ow.
Rode Lijsten
Van verschillende soortgroepen zijn Rode Lijsten opgesteld, waarop soorten staan die een dalende aantalstrend laten zien of zeldzaam zijn in Nederland. Op Rode Lijsten staan meer soorten dan in de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn. Met de specifieke zorgplicht dienen we onder de Omgevingswet rekening te houden met deze soorten. Voor deze soorten geldt geen vergunningplicht. Per soort wordt de mate van bedreiging aangegeven in categorieën:
- Verdwenen uit Nederland
- Ernstig bedreigd
- Bedreigd
- Kwetsbaar
- Gevoelig
In de beoordeling van de mogelijke nadelige gevolgen op een specifieke Rode Lijst-soort nemen we de mate van bedreiging en plaatselijke staat van instandhouding mee.
Zie voor meer informatie over de Rode Lijsten de website van Informatiepunt Leefomgeving.
Een overzicht van de Rode Lijsten:
